اتاق عمل

به دلیلی چند وقتی داشتم به این فکر می کزدم که اولین بار کی به فکر اتاق عمل افتادم. برگشتم به بیمارستانی شدن اقوام و دوستان. گشتم و برگشتم و سرآخر پیدایش کردم. اولین اتاق عمل جدی زندگی ام را پیدا کردم. چند سال پیش، راهی سفر زیارتی راهیان نور شدیم. محل اسکان مان بیمارستان صحرایی امام حسن(ع) بود. وسط بیابان، با یک جاده خاکی درب و داغان وصل می شد به خیابانی دور از شهر، و این یعنی اینکه این جا شرایط خاص خودش را دارد: ساکت، آرام، خنک، رازآلود، خسته، سنگین، مهربان، و پرت.

راوی ــ یادش بخیر ــ شروع کرد به صحبت کردن. گفت این بیمارستان برای رسیدگی به مجروحین «فلان عملیات » در «فلان منطقه» احداث شده. گفت دست نخورده باقی مانده. گفت شاید بتوانید حتی بعضی جاها رد کم رنگ شده ی خون را هم ببینید؛ مثلا روی «فلان دیوار» از «فلان اتاق» ، و خلاصه، می توان گفت «حضور» شهدا در این مکان، فیزیکی تر است؛ چون هنوز بقایا باقی است. حواس تان باشد. رنگ سبز روی دیوارها مال همان سالهاست. جاهایی که شما پتو انداخته اید و خوابیده اید، قبلا شهید و مجروح خوابیده است. لطفا در همه مکان ها با وضو باشید. از شوخی بی مورد تا حد امکان پرهیز کنید. و....
*
خدا را شکر در زندگی من تعداد دفعات رفتن به بیمارستان کمتر از تعداد انگشتان دست است. اصلا شاید دلیل کارهای آن شبم هم همین بود. هی دور و برم را نگاه می کردم. هی دنبال آن رد های کم رنگ می گشتم. هی روی شان دست می کشیدم و هی آرام و آرام تر می شدم. هی راه می رفتم و فکر می کردم. «اینجا کنار دیوار است. پس احتمالا جای مجروحین بدون تخت بوده. اینجا کنج دیوار است. پس جنازه های شهدا می توانسته اینجا بوده باشد. این اتاق کوچک تر است. می توانسته شش تخته باشد. رنگ دیوار اینجا کم رنگ تر شده. چرا...؟» آن طرف هم یک خط مستقیم روی دیوار کشیده بودند. (فکر کنم) زرد کم رنگ، که پیچید سمت راست. کنارش هم یک درب به نسبت، بزرگتر: «اتاق عمل».
اتاق عمل، شده بود نمازخانه زائرین. نمازخواندن دقیقا وسط جایی که به قول راوی، قبلا شهید خوابیده، کار عجیبی بود؛ یعنی به نظرم کار عجیبی می آمد. یک کار شگرفت؛ یک کار خاص؛ کاری که شاید فقط یک بار فرصت انجامش را داشته باشی. یک در بزرگ با دو لت سبز، با دو پنجره مربعی کوچک روی هر کدام، مقارن با هم. بازش کردم. بله. هر دو لت در را باز کردم ببینم «چه خبر است». اولین اتاق عمل زندگی من، نه مثل اتاق عمل های خودمان، پر از دم و دستگاه بود، نه پر از چراغ های n ولتی؛ نه از بوق بوق دستگاه ها خبری بود و نه کف و سقف و دیوار سفید. اتفاقا دقیقا یک نمازخانه تمام عیار بود با فضای مناسب. فقط مسئله این جا بود که به وضوح، تکرار می کنم، به وضوح می فهمیدی قبلا اتاق عمل بوده. آن قدر واضح، که نشستم وسط همین «عمل خانه» و فقط به دور و برم نگاه کردم. نگاه کردم ببینم واقعا چه خبر است؟؟؟
همه اش دو تا اتاق تو در تو بود که درب اتاق دوم، رو به درب اتاق جلویی باز می شد. اتاق جلویی مستطیل بزرگ تر، و اتاق عقبی، کمی کوچک تر. شروع کردم به ادامه «بازسازی ذهنی بیمارستان صحرایی». «خب، احتمالا این جا اتاق آماده سازی است و آن یکی هم اتاق عمل اصلی». سر در اتاق اصلی هم (اگر در ذهنم مانده باشد، چیزی شبیه) این بود: اینجا معراج شهدا بوده است. راست هم می گفت. این اتاق، «آخرین جا» ی خیلی ها بوده است. ایستادم که فرصت انجام آن کار خاص از کفم نرفته باشد. ایستادم که نماز بخوانم در آن چهاردیواری عجیب خلوت آرام پر رمز و راز ساکت خوشبو.
*
آن جایی که دلم می خواست تو را هم در آن شریک کرده باشم دقیقا از همین جای خاطره ام شروع می شود؛ یعنی از زمانی که من از آن معراج شهدا، چهار دیواری خوشبوی آرام، اتاق عمل، بیرون آمدم. از ساختمان بیمارستان صحرایی بیرون آمدم. روبرویم تا چشم کار می کرد، بیابان بود. نشستم کنار حریم طناب های رنگی و فانوس های روشن. نشستم آن آخرین جایی که می شد نشست. نشستم سمت بیابان، و نکته این جاست: تازه فهمیدم کجا هستم. تازه از نقشه ذهنی بیمارستانم آمدم بیرون و مثل Google Earth رفتم بالا و بالا تر، و دیدم بیمارستان صحرایی، نقطه ای است وسط دایره ی بیابان. جایی است بین شهر و منطقه ی جنگی؛ برزخ. برزخ برزخ.
مستقیم از همان آسمان ذهنی ام افتادم وسط اتاق خوشبو. بله، دور بود. خیلی دور بود. با چشم های باز یا بسته، نمی دانم، ایستادم، برگشتم، رفتم آن گوشه ی تاریک روشن کنار فانوس ها. همه چیزش مثل همیشه ی همه ی فضاسازی های دفاع مقدس بود غیر از این که یک قبر کامل داشت. یک قبر کامل وسط بیابان که می شد راحت بایستی داخلش، نماز بخوانی یا بخوابی حتی.(حضور ذهن ندارم که این کارها را انجام دادم یا نه) آن جا که تو هم باید در خاطره ام باشی این جاست. این جایی که من ایستادم باید باشی. من، ایستادم بالای قبر، و به سیاهی شدیدا عمیق خاک خیسش نگاه کردم، و دیدم خاک زیر پایم دارد نرم می شود. من داشتم داخل قبر می افتادم.
دقیقا همین بود. همین جایی که تو هم باید بدانی همین بود: این نرم شدن خاک زیر پای من.
با چشم های باز یا بسته، نمی دانم، خودم را گذاشتم جای یک بسیجی هم سن و سال خودم که چشم هایش نیمه باز مانده است. جایی از بدنش که حتی شاید نمی داند کجاست درد می کند. یکی درمیان بیهوش می شود. صداها را گنگ می شنود. شاید ذکر یا هذیان یا آخ و آی هم بگوید. خسته و تشنه است. ضعف دارد. بی حواس است. گرم است. خشک است. خون هست. جیغ هست. رنگ های بی ربط و چرک و کدر هست. نگرانی هست. بی خبری هست. چهره ی کریه جنگ هست.
بعد او یا من را می برند اتاق عمل ...
ببخشید، از اینجا به بعد را باید نیمه کاره بگذارم. همان جا هم نیمه کاره گذاشتم.

من نمی دانم در اتاق عمل چه اتفاقی می افتاده. ولی این را می دانم که وسط این بیابان برزخی، اتاق عملی هست که اسمش معراج شهداست. این را می دانم که زیر دست پزشک اتاق عمل، یک نفر زنده است؛ یک زنده برزخی است و احتمال «یک دومی» زنده بودنش، از همه ی لحظه هایش واضح تر است. یک نفر پایش را گذاشته روی لبه، و خاک نرم زمین را با همه روح و جسمش احساس می کند.
*
زندگی، اتاق عمل همه ماست.