بخاری
می توان سوخت اگر امر بفرماید عشق...
حالا پاییز است
من سردم است
این «دوستت دارم»
کلمات کدام فصل اند؟
(م.مؤید)
+ نوشته های بخاری وقف عام شده اند.
شما هم در این وقف سهیم باشید؛
بخوانید و به نیت وقف منتشرش کنید.
نقشه
آقای الف، چهل و هفت سال و هشت ماه داشت. شهروندی متشخص با لباس هایی موقر و شمایلی جاافتاده. متاهل بود و در طول هفده سال و پنج ماه زندگی مشترک صاحب خیلی چیزها ـ از جمله دو دختر و یک پسر ـ شده بود. با بیست سال سابقه کاری در سمت وکالت، موقعیت اجتماعی مناسبی هم داشت. آدم قابل اعتمادی هم بود. مثلا رئیس هیات مدیره کارخانه بزرگ مواد غذایی شهر، او را به عنوان وکیل تام الاختیار خود انتخاب کرده بود. آقای الف، سه سال و چند روز بود که هر یکشنبه ساعت چهار عصر با هیات مدیره کارخانه بزرگ مواد غذایی شهر جلسه داشت. هر یکشنبه ساعت سه و نیم عصر، سوار اتومبیلش می شد و به سمت دفتر هیات مدیره حرکت می کرد و ساعت هشت شب دوباره به خانه بر می گشت. همین دو هفته پیش در راه برگشت از جلسه هیات مدیره، به مغازه شیرینی فروشی خیابان بالایی خانه شان رفت و به مناسبت تولد دختر کوچک ترش کیک خرید. او و همسرش بنا داشتند به خاطر علاقه زیاد دخترشان به مسافرت، به عنوان هدیه تولدش سه روز آخر هفته را به یکی از شهر های خوش آب و هوا سفر کنند.
لوازم سفر از جمله بلیط هواپیما و اتاق هتل مهیّا بود و همه چیز به سمت یک مسافرت خوب و عالی پیش می رفت. منتهی صبح دوشنبه، آقای الف از خواب بیدار نشد؛ مرد.
نام کتاب: با سرودخوان جنگ در خطه نام و ننگ
نویسنده: نادر ابراهیمی
داستان
انتشارات: اطلاعات
کتاب های نمایشگاه کتاب امسال. محض اینکه اگر خواستید تابستانه یا پاییزه کتاب بخرید.
پیوستن به پویش ها شاید در عمل، چیزی را تغییر ندهد. و البته همبشه ابتدایی ترین شکل ممکن دفاع، پیوستن به پویش ها است. امّا تکلیف ما را با خودمان و چیزهایی که قبول شان داریم مشخص می کند.
بیش از بیست و چهار ساعت نخوابیده ای. به خاطر راهپیمایی مقدُس قدس هم از صبح بیرونی. روزه، خسته و البته تشنه و تشنه و تشنه.
دلت «چی» می خواهد؟ یک لیوان آب مثلا؟! بالشت نرم؟! ماشینی که تو را از هوای جهنّم خیابان به اتاق خنک برساند؟
خب راستش من از ماشینی که داشت مرا به اتاق خنک و بالشت و افطار و آب خنک می رساند پیاده شدم رفتم «ایستاده در غبار» دیدم.
+ به شما هم می گویم، شاید فرصت ـ و البته هیجان کوچک بامزه ناشی از ـ دیدن این فیلم در چهاردهم تیرماه را ـ که سالگرد ربوده شدن این بزرگواران باشد ـ از دست داده باشید. امّا خود فیلم را از دست ندهید. ایستاده در غبار را باید دید. نه فقط بخاطر کیفیت خوبش و حس های قشنگش (که بله خب هر فیلمی ایرادات خودش را هم دارد) نه فقط بخاطر اینکه متوسّلیان را بشناسیم ( که بله این اصلا هدف اصلی است) اما این فیلم را باید دید که یاد بگیریم چه «شکلی» باید «روایت» کنیم: واضح، صریح، مستند.
+ قبلا در این لینک درباره فیلم قبلی محمدحسین مهدویان حرف زده بودم.
+ تصویر پایین را می بینید؟ من عاشق این صحنه هستم. و عاشق یعنی «دچار» ....
زندگی را درختی تصوّر کن که شاخه هایی دارد. از شاخه الف، به میوه الف خواهی رسید و از شاخه ب به میوه ب. شاید البته میوه الف کال باشد و میوه ب سالم باشد و میوه ج کرم خورده. شاخه های زندگی پیچ در پیچ اند. زیادند. زندگی پر از تصمیمات است و هر لحظه ای، شاخه ای است و هرکدام به سمت و سویی. هرکدام هم منتج به نتیجه خودش.
خدا کجاست؟ خدا درخت را آفریده. راه همه شاخه ها را هم بلد است. پایان همه اش را هم می داند. و این گزاره درباره تمام درخت ها صادق است.
ما کجا هستیم؟ ما پایین درختیم. اطّلاعاتی کلّی امّا کامل از درختمان داریم و آمده ایم شاخه هایمان را انتخاب کنیم و به نتیجه برسیم. البته گاهی میوه شاخه هایمان را نمی دانیم. و البته شاخه هایمان بی نهایت نیستند؛ خب چون دنیا بی نهایت نیست. انتخابهایمان محدود اند چون درخت محدود نمی تواند نامحدود شاخه داشته باشد. منتهی نکته آنکه، درست است که تعداد شاخه هایمان بی نهایت نیست امّا آنچه برگزیده می شود در اختیار ماست. فقط، دست خود ماست. هیچ کس در انتخاب آخر ما شریک نیست؛ نه شیطان، نه بندگان دیگر، و نه حتّی خود خدا.
چرا خدا در انتخاب های ما دخالت نمی کند؟ (مگر خدا نیست؟ چطور می بیند که ما اشتباه می کنیم و اجازه می دهد؟) خودت فکر کن. خدا که همه چیز را می داند. عاقل مطلق هم که هست. پس قطعاً اگر او دست ببرد، همه انتخاب ها همیشه درست خواهد بود. البته انتخاب که... راستش اساساً در این حالت انتخابی وجود ندارد! قرار بوده من شاخه ای را بردارم، خدا گفته «ب را چرا برداشتی؟ خراب است. جیم را بردار.» هی تکان خوردیم هی خدا گفته آن نه، این یکی. دیگر چرا ما اراده داشته باشیم... تازه این که هیچ؛ خدا شاخه های مرا انتخاب می کند، شاخه های تو را هم، شاخه های همه را هم. پس فرق من و تو و بقیه در چیست؟ قرار نیست که ما آدم آهنی های شکل هم باشیم. قرار است هرکس خودش باشد... برای همین است که خدا دخالتی در انتخاب های ما ندارد. گرچه می داند ما اشتباه رفته ایم. امّا رهایمان هم نکرده. دم به دم برایمان پیامبر و امام و کتاب فرستاده که تشخیص شاخه های درست، سخت نباشد. منتهی دخالت در انتخاب؟ نه.
حالا رفتار جالب ما کجاست؟ انسان را «مختار» دوست داریم. از جبر در انتخاب، بیزاریم. (طبیعی هم هست.) منتهی هرجا به میوه اشتباه رسیدیم، سریع داد می زنیم که «چرا؟؟؟»، «چرا باید اینطور می شد؟»، «اصلاً چرا من؟»، یا حتّی جالب تر آنکه «خب کرم خورده بود؟ درست. مگر خدا زورش نمی رسید؟ مگر خدا بلد نبود؟ مگر خدا نمی توانست؟» بابا جان! :) همین تو نبودی که اگر خدا دیکتاتوربازی در می آورد می گفتی «مگر ما عروسک خیمه شب بازی خداییم؟!» خب اشتباه انتخاب کردی بگو اشتباه انتخاب کردم. مرد انتخابت باش... خدا که برای تو اشتباه انتخاب نکرده. این خود تو بودی که وقتی شاخه ای جلوی رویت دیدی دودل شدی که دنبال میوه اش بروی یا نه. آخرش هم رفتی و رسیدی به میوه کرم خورده. خدا باید چه می کرد؟ باید به خاطر تو قلدر می شد و دیکتاتوری اش می گرفت؟ باید نظام درخت را به هم میزد؟ باید شاخه را می شکست؟ باید میوه کرم خورده را به سالم تبدیل می کرد؟ شکست خوردی، بله. همه ما ـ هرکدام مان قدر خودمان ـ میوه کرم خورده داشته ایم. ناراحتی؟ بله. باش. حق داری. شکست سخت است. هرچقدر که نیاز می بینی به خودت استراحت بده که توان ایستادن دوباره و ادامه مسیر را داشته باشی. ولی انصافاً گردن خدا نینداز. میوه کرم خورده ـ آن هم به انتخاب خودت ـ گیرت آمده به خدا گیر نده. حرف های دیگر خدا را زیر سؤال نبر. یادت باشد، یک شاخه اشتباه، یک میوه را از تو گرفته. اما قهر با خدا، تبر زدن به تنه خود درخت است.
+ به نظرم این کلیپ را هم در تلگرام ببینید، بد نباشد:
خب من اگر یک کسی باشم که مذهب برایش مهم است، قاعدتا باید بپذیرم که یک سری آدم بوده اند که جان داده اند پای مذهب شان. و شده اند شهید.
اما اگر مذهبی نباشم چه؟ اگر مذهب را نخواستم، و شهدا را خواستم چه؟
از دیروز، اوّلین سالگرد تشییع 175 شهید غواص در تهران، دارم به این فکر می کنم که ـ گرچه دلیل شهادت، اعتقاد باشد، امّا ـ جنس ارتباط شهید با شهر، از «اعتقاد» نیست. که اگر بود، خیلی ها نباید می آمدند. خیلی ها نباید آنجا می ایستادند.
اضافه می کنم ـ گرچه اصل جهاد و شهادت، بنیان جمهوری اسلامی است، امّا ـ جنس این ارتباط از «حکومت» هم نیست. چه، اگر جمهوری اسلامی پشت تشییع شهدای گمنام بود خیلی ها که ایران الان را ایرانی عاری از قواعد اسلام می خواهند ـ ولو به لفظ یا ولو بخاطر جهل یا حتّی علم یا هرچه ـ نباید توی تشییع می بودند؛ درحالی که انصافا می دانیم بودند.
از آن طرف، همه می دانند شهید برای «اعتقاد» رفته. حالا اینکه خودشان به آن اعتقاد پایبند باشند یا نه مهم نیست. و حالا اعتقاد به هرکدام از فضایل دینی یا ملّی بوده مهم نیست. امّا «اعتقاد» پشت این رفتن بوده و همه این را می دانند. و همین، ما را به جمع اضدادی همیشگی در «تشییع شهدا» می رساند. (و راستش من جمع اضدادی از این دست، چه ظاهری و چه اعتقادی، زیاد در مزار شهدا، راهیان نور، تشییع شهدا، خوانش کتابهای مربوط به شهدا و حتّی در منازل شهدا دیده ام.)
این سالگرد تشییع برایم بهانه شد.
که بگویم همه ما می دانیم دلیل اینکه این شهید فلان ساعت فلان جا بوده و جانش را گفته کف دستش و خدا هم جانش را برداشته چه بوده. همه ما این را بلدیم. می فهمیم. همه ما، شهدا را می دانیم. امّا نمیشناسیم.
می دانی؟ شهادت، علم حضوری می خواهد.
مجموعه این اتّفاق ها، خاطرات خودم یا خاطرات خود شهدا را کنار هم می گذارم به چیزهای عجیبی می رسم. به چیزهایی که جنس شان خیلی اعتقادی نیست راستش. اتّفاق هایی که نمی شود منکرشان بشوی امّا نمی شود هم بگویی چگونه اند. شبیه «معجزه» است. نمی توانی بگویی اتّفاق نیفتاده. نمی توانی بگویی اتّفاقی که افتاده معمولی است. نمی توانی بگویی منطق پذیر نیست. اما نمی توانی منکر این هم بشوی که شدنی نبود. شهادت معجزه بشریت است واقعا.
پی نوشت: ارادت به شهدا، ارادت به «خود» خودمان است. جدای همه اعتقادات. جدای سیاسی بودن شهدا. جدای همه چیز.
مستی نه از پیاله، نه از خم شروع شد
از جاده سه شنبه شب «قم» شروع شد...
(فاضل نظری)
مسجد مقدس جمکران/جمکران-قم- 1395/3/2
دلیلش را نمی دانم امّا متاسفانه یا خوشبختانه خیییییلی وقتها دیده ام دلخوشی هایم با بقیه فرق دارد. چیزهایی که من از دیدن شان ذوق می کنم برای بقیه کمترین اهمیتی ندارد. یا وقتی از دلخوشی هایم باهاشان گفته ام، مثلن سرشان را برگردانده اند و انگار نشنیده باشند، یک طوری ادامه ی حرفشان را گرفته اند که حرف من سانسور شده باشد. یا تأسّف بار تر آنکه دلخوشی هایم را شنیده اند و مسخره کرده اند. یا حتی غمگینانه تر آن که دلخوشی ام را برده اند زیر سوال و گفته اند «واقعا این؟ خب که چی؟ خب چرا مثلن»
حالا بماند دوست داشتنی ها و دلخوشی های من. اما یکی از آن دلخوشی هایی که بعضی ها یک طوری سانسورش کرده اند، یا بعضی ها حتی مسخره اش کرده اند، و بعضی ها شماتتم کرده اند، همین کتاب هام اند. من همیشه بخاطر کتاب خواندن «بیجا»، «بی مورد»، «بدون مناسبت» و «حالا مگه مجبوری» ام به حماقت محکوم شده ام.
و بگذارید بگویم روزگاری توی زندگی این دخترکِ شبیهِ احمق ها بوده که بچه تر بوده و جایی بوده که کتابی پیشش نبوده الّا «هری پاتر و سنگ جادوگر» و از بی کتابی همان را دوبار خوانده و یک شب که خیلی دلش گرفته بوده برای کتاب خواندن، همان را بغل گرفته و خوابیده.
و بگذارید بگویم روزی توی زندگی این دخترک بوده که سر کلاس جامعه شناسی، بخاطر خواندن صفحه آخر یک کتاب، بی هوا وسط کلاس فریاد کشیده «خییییلی بااااحااااال بووووود!» و دبیر به علاوه بیست و نه دانش آموز میخ شده اند روی صورت اشک و ذوقی اش.
این عقلم سوال های شماتت بار زیادی توی زندگی ام پرسید. اما این «چرا کتاب؟» هیچ وقتِ هیچ وقت سوالش نبود. هیچ وقت. همین شد که مثلن روزی و روزگاری دخترک ـ که پانزده سال از شبش با هری پاترش گذشته بود و خیلی بزرگ تر شده بود ـ تک و تنها توی شهر دانشگاهش، یک کتابفروشی دید، و رفت داخل کتابفروشی و دید که هرچه کتاب می خواست آنجا بود. و به همین ترتیب با ذوق زدگی هر چه تمام تر هر دو تا کارت بانکی اش را خالی کرد و کتاب خرید، و پول توی جیبش را هم کتاب خرید. و پول نداشت حتّی آنقدری که تاکسی بگیرد برود خوابگاه. دخترک شبه احمق کمی فکر کرد امّا عمممرن توی کتش نرفت که کتابهایش را پس بدهد و پول هایش را پس بگیرد. دخترک شبه احمق زنگ زد به پدرش و گفت که پول همراهم ندارم و لطفا برایم پول بفرستید چون من توی خیابان مانده ام. و پدر دخترک شبه احمق هم گفت که امروز اعلام شده عابربانک ها تا ساعت بیست و چهار، کار نمی کنند برای تعویض یا تعمیر یا نمیدانم چه. بعد پدر دخترک شبه احمق مجبور شد سوار ماشین بشود برود شهر مجاور، پول واریز کند به حساب دخترک شبه احمقش که تا ساعت 5 عصر، با دو تا پاکت کتاب، گوشه خیابان ایستاده بود و به مردمی که می رفتند حرم نگاه می کرد و کتاب می خواند و کتاب می خواند. و دلش خوش بود. و از روی شبه احمقی اش اصلا برایش مهم نبود چیزی مثل اینکه چهار ساعت و نیم است ایستاده کنار خیابان. چون دلش خوش بود. یا مثلن الان اگر این همه کتاب را نمی خرید چه می شد. چون دلش خوش بود. یا مثلن بگوید کدام آدم احمق یا عاقلی این کار را می کند که تو کردی. چون دلش خوش بود. و دخترک یک طوری به صفحه کتاب نگاه می کرد که انگار یک اتفاق بد را ـ مثلن یک آتش سوزی مهیب را ـ مدیریت کرده و الان از طرز مدیریت شرایطش راضی است و هر چه بود تمام شده و چند ساعت دیگر می تواند کتاب بخواند. دخترک دو تا پاکت کتاب را توی سوز سرما، از شیب تند مسیر خوابگاهش یک دستی بالا برد. چرا؟ خب چون توی آن یکی دستش کتاب بود. دخترک شبه احمق همه کتاب ها را به خوابگاه برد و به همین ترتیب، سر کلاس «متون مطبوعاتی» طی شانزده جلسه کلاس، سی جلد کتاب خوانده بود و یک بار هم از شدت اشک ریختن بخاطر یک متن، از کلاس بیرون زده بود.
و روزگاری توی زندگی این دخترک شبیه احمق ها هست مثل همین الان، که پایان نامه اش رفته لای درز روزگار گیر کرده و بیرون نمی آید. بله مشخص است. ساعت چهار صبح است و دخترک شبیه احمق ها نمی تواند رمان لعنتی را ول کند بچسبد به پایان نامه ای که دمار از روزگارش درآورده. و البته گاهی طلبکار هم هست. چون این را نمی فهمد که چرا هیچ کس نمی فهمد که چرا تمام آن مدّتی که کتاب منبع پایان نامه اش را می خوانَد از ذوق کتاب خواندن، گوشه تمام صفحات کتاب امانتی را پر کرده از «واااااای خدا چقد قشنگ بود، عزییییزم!»
همه چیز را اگر در «متوسّط» ترین حالت ممکن معمول در نظر بگیریم، مانتو می خریم 70 هزار تومان، شلوار می خریم 60 هزار تومان، روسری می خریم 20 هزار تومان، (خریدهای دیگر هم بماند) سرجمع اش یعنی 150 هزار تومان می دهیم که خوش رنگ باشیم نو باشیم تمیز باشیم دوست داشتنی باشیم.
حالا این وسط یک سری آدم، یک سری عاااااادم، که معلوم نیست چه شان است، همه این رنگ ها ـ که تازه پول هم بالاش داده اند ـ بر می دارند صاف می کنند توی قوطی و درش را هم گل می گیرند؛ رسماً پنج متر پارچه سیاه می پیچند دورش، کیپ تا کیپ؛ انگار نه انگار :| خب این عادم را یکی بالاخره ازش بپرسد که دردش چیست خب. مشکلش چیست که مثل بقیه نیست.
شما میدانی مشکلش چیست؟ شمایی که دیالوگ های ذهنت مثل پاراگراف بالاست، بله شما، یک بار آمدی رک و پوست کنده از همین عادم کیپ تا کیپ مشکی بپرسی چی توی آن مغزت می گذرد که سیاه می پاشی به رنگ های شادت؟ پرسیدی چطور دلت نمی گیرد از این همه سیاهی و تک رنگی زندگی ات؟
صاف و ساده و محترم و صبور پرسیدی، صادق و محترم و آرام هم جواب بشنو عزیز. من اگر می بینی توی 365 روز سال، 12 ماه سال، 4 فصل سال، همه ی رنگ هام زیر 5 متر پارچه خوابیده، من اگر توی حساب و کتاب 5 و 12 و 365 و 60 و 70 و 150 عالم نمی گنجم، من اگر با قد و قواره دهکده جهانی اخت نمی شوم، چون عاشقم. بله آقاجان تعارف که نداریم. باکی هم از گفتنش نیست. من شوهرت را دوست دارم خانم. دلم می خواهد دلش گرم تو شده؟ گرم تر بشود. دلش قرص تو شده؟ قرص تر بشود. وقتی می بینم کنار هم شادید، وقتی می بینم کنج طاقچه همسرت، «فقط» عکس تو هست، لبخند می زنم می گویم خب الحمدلله، عاشق هم اند!
من عاشقتم سرکار علیه. دوستت دارم! نگرانی های پرنده کوچک دلت را می فهمم. می دانم وقتی عکس لبخند مرد رویاهایت بیفتد روی قاب عکس کنج طاقچه دل، معنایش چیست. وقتی می بینمتان پنج متر پارچه ام را محکم تر می پیچم که مبادا رنگ هایم حتّی، با رنگ لباس داخل قاب عکس یکی باشد...
تو لطیفی؛ منبع عشقی؛ این عاشقی ها را می فهمی، نه؟
+ حتّی اگر به هر دلیل چادر را نخواستیم، امّا به چادری های جامعه احترام بگذاریم. آنها هرررچه هم که باشند، اما توی دنیایی که همه سنگ به دست اند، لااقل از بقیه بیشتر به فکر قاب عکس های دلهامان اند.